İslâm'a göre rüya üç çeşittir.
1. Salih rüya,
2. Şeytanî rüya,
3. İnsanın içinde yaşadığı olaylardan doğan rüya.
Salih rüya, vaki olacak olan şeyleri vukuundan evvel, fıtrî istidad ile idrak etmekten ibarettir. Peygamber (sav) bununla ilgili şöyle buyurur:
1. Salih rüya,
2. Şeytanî rüya,
3. İnsanın içinde yaşadığı olaylardan doğan rüya.
Salih rüya, vaki olacak olan şeyleri vukuundan evvel, fıtrî istidad ile idrak etmekten ibarettir. Peygamber (sav) bununla ilgili şöyle buyurur:
"Müminlerin rüyası nübüvvetin kırk altı bölümünden bir
bölümdür."
Şeytanî rüya, şeytanın insanı korkutup üzüntüden
üzüntüye sevk etmek için, uyku halinde insanın kalbine verdiği vesveseden
ibarettir. Peygamber (sav) şöyle buyurur:
"Sizden biriniz sevdiği bir rüya görürse o
Allah'tandır. Bunun için Allah'a hamd edip rüyasını söylesin. Hoşuna gitmediği
bir rüya görürse o şeytandandır. Şerrinden Allah'a sığınsın ve onu kimseye de
açmasın. Yoksa kendisine zarar verecektir."
İnsanın içinde yaşadığı olaylardan doğan rüya ise; insan
bir şeyle meşgul olup onunla fazlasıyla ilgilendiği için hakkında rüya görür.
Peygamber (sav) bir hadiste şöyle buyurur:
"Rüya üçdür. Allah tarafından olup müjde veren salih
rüya, üzüntü verip şeytandan gelen rüya ve insanın kendi kendine bir şeyler
söyleyip tasavvur ettiğinden meydana gelen rüya."
Yûsuf sûresinde zikredilen Hz. Yusuf (as'ın rüyasıyla ilgili
âyet ile yukarıda zikredilen hadisler bunu ifade ediyorlar. Rüyaların içinde
hak rüyalar vardır. Ancak her rüya haktır ve her tabir de doğrudur denilmez.
Rüyaya göre hareket ve rüyaya istinad etmek doğru değildir. Hatta
fıkıh kitapları beyân ediyorlar:
"Şeytan her ne kadar Peygamber (sav)'in suretine
giremezse de, Şaban'in yirmi dokuzunda Peygamber (sav) herhangi bir kimsenin
rüyasında 'Yarın Ramazan'ın birinci günüdür, oruç tutunuz.' diye
emretse, bu rüya ile amel edilmez. Çünkü rüya ilim olmadığı gibi zabt da
edilmez." (Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar II/300)
Rüya ve İlham ile Amel Etmek
Rüyalar ve ilhamlar rabbani ve rahmani; şeytani ve nefsani olabilirler. Bu sebeple aralarını iyi belirlemek gerekir. İslam uleması bu konularda şu üç şartın yerine getirilmesi durumunda amel edilebileceğini, ama hiç kimseyi zorlamanın doğru olmadığını belirtirler:
1. Görülen rüya veya ilham, dinimizin emirlerinden birini kaldırıcı veya yasaklarından birini de helal edici cinsten, yani dine aykırı ve sünnete zıt olmayacak.
2. Rüya veya ilhama muhatap olan kişi güvenilir, herkesin itimat ettiği, Ebu Hanife, Şafii, İmamı Rabbani, İmamı Gazali gibi kişiler olmalıdır. Herkes o zatın yalan söylemeyeceğini ve dinin esaslarını hakkıyla bilen ve yaşayan birisi olduğunu kabul etmelidir.
3. Rüya ve ilhamla elde edilen bilgiler, dinin bir emri gibi kabul edilmemeli; sadece tavsiye edilebilir. Rüyalar ve İlhamlar birer ikazdır, irşattır; bağlayıcı ve zorlayıcı olamaz. Bu rüya ve ilhama uyanlar ayıplanmayacağı gibi, uymayanlar da ayıplanmaz.
Rüyalar ve ilhamlar rabbani ve rahmani; şeytani ve nefsani olabilirler. Bu sebeple aralarını iyi belirlemek gerekir. İslam uleması bu konularda şu üç şartın yerine getirilmesi durumunda amel edilebileceğini, ama hiç kimseyi zorlamanın doğru olmadığını belirtirler:
1. Görülen rüya veya ilham, dinimizin emirlerinden birini kaldırıcı veya yasaklarından birini de helal edici cinsten, yani dine aykırı ve sünnete zıt olmayacak.
2. Rüya veya ilhama muhatap olan kişi güvenilir, herkesin itimat ettiği, Ebu Hanife, Şafii, İmamı Rabbani, İmamı Gazali gibi kişiler olmalıdır. Herkes o zatın yalan söylemeyeceğini ve dinin esaslarını hakkıyla bilen ve yaşayan birisi olduğunu kabul etmelidir.
3. Rüya ve ilhamla elde edilen bilgiler, dinin bir emri gibi kabul edilmemeli; sadece tavsiye edilebilir. Rüyalar ve İlhamlar birer ikazdır, irşattır; bağlayıcı ve zorlayıcı olamaz. Bu rüya ve ilhama uyanlar ayıplanmayacağı gibi, uymayanlar da ayıplanmaz.
